· İnme, beyin, beyin sapı veya beyincikteki bir bölgenin kan akımının bozulması nedeniyle ortaya çıkar. Etkilenen bölgenin fonksiyonunda kayba neden olduğundan, belirtiler de buna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Her yıl dünya çapında 17 milyon kişi inme geçirmektedir. İnme belirtileri ortaya çıktığında erken müdahale hayati önem taşımaktadır. Belirtiler başlar başlamaz hasta en yakın hastaneye başvurursa, uygun hastalara pıhtı eritici ilaçlar verilerek felcin geri dönmesi sağlanabilmektedir.· Alzheimer hastalığında unutkanlık, eşya kaybetme, kelime bulmakta güçlük çekme gibi belirtiler görülmektedir. Zamanla ilerleyici bir seyir göstererek hastanın günlük yaşamında ciddi sorunlara ve bağımsız yaşayamamasına sebep olur.· Parkinson hastalığında ise ana belirti, titreme ve hareketlerde yavaşlamadır. Bu belirtilere vücutta sertlik, el yazısında küçülme, yürürken kol sallamada azalma, yüz ifadesinde donuklaşma, ses tonunda düşme ve kabızlık eşlik eder. Hastalığın ilerlemesiyle denge bozukluğu ve düşmeler sık görülür.· Migren ağrısı tek taraflı, zonklayıcı ve çok şiddetlidir. Ağrıyla birlikte bulantı, kusma, ışıktan ve sesten rahatsız olma gibi belirtiler de eşlik eder. Kronik migrene dönüşme açısından risk faktörleri arasında stresli bir yaşam, aşırı ağrı kesici kullanma, depresyon, obezite, uyku bozukluğu ve fazla kafein tüketimi yer almaktadır.· Epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinin anormal aktivitesi sonucunda oluşan ve nöbetlerle seyreden bir hastalıktır. Bu anormal aktivite beynin hangi bölgesini etkiliyorsa, ona göre bulgu verir. Epilepsi her yaşta ve herkeste görülebilir. En fazla çocukluk çağında ve 65 yaş sonrasında görülür.· Multipl Skleroz (MS), miyelin denilen sinir hücrelerini saran kılıfın ve sinirlerin hasarıyla seyreden bir hastalıktır. MS’de görme kaybı, kol ve bacakta güçsüzlük, uyuşma, idrar ve denge sorunları görülebilir. En sık görülen tipi, ataklar halinde seyredendir. Atakları önleyici ve hastalığın seyrini yavaşlatıcı tedavi ve düzenli takiple kontrol altında tutulabilmektedir.Bu hastalıklar için risk faktörleri nelerdir?Yaş ve genetik yatkınlık tümü için değiştiremeyeceğimiz risk faktörleridir. Değiştirebileceğimiz risk faktörleri arasında ise, inme ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarda yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, uyku apne sendromu, uykusuzluk, obezite, ritim bozukluğu gibi hastalıklarla sigara, alkol kullanımının ve hareketsiz bir yaşam tarzının risk olduğunu biliyoruz. Uykusuzluk, migren ve epilepsi için de tetikleyicidir.Korunmak için ne yapmak gerekir?Genel olarak sağlıklı olmalıyız.· Kronik hastalıklarımız kontrol altında olmalı, düzenli takiplerimize gitmeliyiz.· Akdeniz diyeti uygulamalı ve kilo almamalı, varsa fazla kilolarımızdan kurtulmalıyız.· Eğer sigara ve alkol kullanıyorsak, bırakmalıyız.· Düzenli egzersiz yapmalı, düzenli bir uyku uyumalıyız.· Stresle baş etmeyi öğrenmeliyiz.· Bir hobi edinmeliyiz.